Późne zabiegi w zbożach ozimych nie są terminem jednoznacznym. Określenie to może oznaczać zarówno zwalczanie chwastów w zaawansowanych fazach rozwojowych jak i wykonywanie zabiegów w ostatnich fazach selektywności zbóż na stosowane herbicydy.
Na ogół, używając tego terminu jednak mamy na myśli zboża. W praktyce najczęściej podczas takich zabiegów zarówno rośliny chronione jak i zwalczane znajdują się w fazach, na pograniczu możliwości i sensu wykonania zabiegu.
Zgodnie z dotychczasowymi danymi rejestracyjnymi, najpóźniej wykonane zabiegi obejmują fazę początku rozwoju liścia flagowego (BBCH 37). W tym terminie dopuszczonych jest zaledwie kilka substancji czynnych. Dominujący w tych kombinacjach jest fluroksypyr zalecany pojedynczo i w wielu mieszaninach. Ilustruje to tabela 1. Analizując cały program wiosennego odchwaszczania zbóż można zwrócić uwagę, że nie wszystkie formy handlowe zawierające np. fluroksypyr posiadają tak rozległy termin stosowania. Dotyczy to także pozostałych substancji czynnych. Tego typu zalecenia wynikają z różnych terminów rejestracji poszczególnych herbicydów, równocześnie stanowią informację o selektywności części związków mimo braku dla wszystkich form handlowych rozszerzonej w ramach terminu rejestracji. Dalsza analiza jest o tyle pocieszająca, że zestawem kombinacji dopuszczonych do tego terminu jest możliwość odchwaszczania wszystkich zbóż ozimych. Inna uwaga, z kolei mniej atrakcyjna, to spostrzeżenie, że zdecydowana większość herbicydów służy tylko do zwalczania chwastów dwuliściennych. Jedyną kombinacją uniwersalną jest zastosowanie herbicydów Aneks SX 50 SG bądź Rubin SX 50 SG (łącznie z adiuwantem Trend 90 EC), które oprócz gatunków dwuliściennych zwalczają także miotłę zbożową. Wyjątkiem wśród zalecanych herbicydów jest Axial 100 EC. Ten preparat z kolei przeznaczony jest do zwalczania jedynie gatunków jednoliściennych (miotła, owies, wyczyniec). Należy go koniecznie stosować łącznie z adiuwantem Adigor 440 EC zawsze w proporcji 1:3 (jedna część preparatu + trzy części adiuwanta).
Okazuje się, że selektywność zbóż nie kończy się na fazie początku rozwoju liścia flagowego (BBCH 37). Ostatnie badania, potwierdzone najnowszymi rejestracjami, wykazują, że istnieją możliwości stosowania herbicydów jeszcze później, tzn w fazie do końca strzelania w źdźbło czyli do pełni rozwoju liścia flagowego (BBCH 39). Te, na razie skromne, zalecenia ilustruje tabela 2. Ciekawostką tych zaleceń jest fakt, że mieszanina tifensulfuronu i tribenuronu, zalecana do tej pory do fazy początku liścia flagowego, według nowszych badań może być stosowana do jego całkowitego rozwinięcia.
Wracając do wrażliwości chwastów w starszych fazach rozwojowych, należy stwierdzić, że najmniej kłopotu jest z niszczeniem przytulii czepnej. Na fluroksypyr jest ona wrażliwa w każdej fazie rozwojowej. Warto także zwrócić uwagę na florasulam. Z założenia skutecznie i stosunkowo szybko zwalcza on chwasty do fazy 6 liści właściwych. Jednak jego skuteczność obejmuje także zwalczanie chwastów w starszych fazach rozwojowych. Proces ich ginięcia jest wtedy spowolniony i może trwać trzy, a nawet cztery tygodnie. Często zalecany w terminie tribenuron metylu najlepiej zwalcza chwasty w fazie 2 do 4 liści Oznacza to, że może być wykorzystany do zwalczania młodych chwastów w zaawansowanych rozwojowo zbożach lub jako środek wspierający działanie innych substancji czynnych w celu zwalczania starszych chwastów.
Adam Paradowski
IOR-PIB Poznań
